Boşanma hukuken geçerli olarak kurulmuş bir evliliğin mahkeme kararıyla sona erdirilmesidir. Boşanma ancak dava yoluyla gerçekleşebilmekte olup, tarafların hakim kararı olmaksızın boşanması Türk Hukukuna göre mümkün değildir. Boşanma davaları ise evliliğin sona ermesi sürecinde karşımıza çıkan dava süreci ile ilgili hukuki işlemleri ifade eder. Boşanma davaları, tarafların arasında anlaşma olup olmamasına göre; anlaşmalı boşanma davası ve çekişmeli boşanma davası olmak üzere iki farklı şekilde açılabilir.
Çekişmeli Boşanma Davası nedir?
Çekişmeli boşanma davaları, genellikle anlaşmalı boşanma davalarına nazaran daha karmaşık ve daha uzun sürelidir. Çünkü mahkeme, boşanma sebepleri ve sonuçlarına ilişkin ayrıntıları incelemek zorundadır, kanıtlar ve tanıklıklar aracılığıyla boşanma sebeplerini ve boşanma sonucunda hangi eşin hangi haklara sahip olacağını belirlemesi gerekmektedir.
Çekişmeli boşanma davası, eşler arasında boşanma veya boşanmanın sonuçları üzerinde (örneğin çocuk velayeti, nafaka, mal paylaşımı gibi konularda) anlaşmazlık olduğunda açılan dava türüdür.
Çekişmeli boşanma davalarında boşanma sebepleri, özel boşanma sebepleri ve genel boşanma sebepleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Buna göre;
Özel boşanma sebepleri nelerdir?
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre özel boşanma sebepleri beş maddede düzenlenmiştir ve sınırlı sayıda öngörülmüştür. Özel boşanma sebebi olarak gösterilen durum ‘’belli bir olguyu’’ gösterir ve bu olgu davada ispatlandığı takdirde boşanma için yeterlidir. Örneğin, zina (aldatma) nedeniyle boşanma davasında zina olgusu ispatlandığı takdirde bu olayın evlilik birliğine zarar verip vermediği gibi etkisine bakılmaksızın boşanma kararı verilir.
- Zina (aldatma) nedeniyle çekişmeli boşanma davası (TMK m. 161)
- Hayata kast sebebiyle çekişmeli boşanma davası (TMK m. 162)
- Pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle çekişmeli boşanma davası (TMK m. 162)
- Suç işleme nedeniyle çekişmeli boşanma davası (TMK m. 163)
- Haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle çekişmeli boşanma davası (TMK m. 163)
- Akıl hastalığı nedeniyle çekişmeli boşanma davası (TMK m. 165)
- Terk nedeniyle çekişmeli boşanma davası (TMK m. 164)
Genel boşanma sebepleri nelerdir?
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 166 ncı maddesinde düzenlendiği üzere genel boşanma sebepleri, belirli bir vakıaya dayanmamaktadır. Başka bir ifadeyle evlilik birliğinin sarsılmasına sebebiyet veren, şiddetli geçimsizliğe sebebiyet veren her olay boşanma sebebi olabilir. Örneğin, duygusal şiddet, fiziksel şiddet, ekonomik şiddet, cinsel şiddet, tükürmek, aşağılamak, beğenmemek, iftira atmak, sevgisiz davranmak, hakaret etmek, tehdit etmek, ilgisiz davranmak, korkutmak, dışlamak, aileden ayrı ev tutmamak ve benzeri evlilik birliğinin çekilmez hale gelmesine sebebiyet verecek her durum ‘’genel boşanma sebebi’’ olabilir.
Kısacası, şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davası ve evlilik birliğinin temelden sarsılması nedeniyle boşanma davası olarak bilinen bu boşanma davasının sebepleri sınırlı sayıda değildir, somut evliliğin durumuna özgü değerlendirilir.
Genel boşanma sebeplerine dayanılarak açılan boşanma davalarının özel boşanma sebebine dayanılarak açılan davalardan farkı ise hakim tarafların boşanma sebebi olarak davada ileri sürdüğü sebebin evlilik birliğine olan etkisine bakar ve ortak yaşamın sürdürülmesinin taraflardan beklenemeyeceğine kanaat getirmelidir.
Bu nedenle, evlilik birliğinin temelden sarsılması/ şiddetli geçimsizlik nedeniyle açılan çekişmeli boşanma davalarında sadece davada ileri sürülen sebebin ispatı yeterli değildir, bu sebebin evlilik birliğinin devamına engel olduğunun da ispatlanması gerekmektedir.
Anlaşmalı boşanma davası nedir?
Anlaşmalı boşanma, eşlerin boşanmayı ve boşanmanın sonuçlarını (örneğin maddi tazminat, nafaka, çocukların velayeti, mal paylaşımı vb.) karşılıklı olarak anlaşarak ve herhangi bir uyuşmazlık yaşamadan sonlandırmayı seçtikleri bir boşanma türüdür.
Anlaşmalı boşanma davası için eşler, mahkemeye birlikte başvurabileceği gibi, bir eşin açtığı davayı diğer eşin kabul etmesiyle de anlaşmalı boşanılabilir.
Anlaşmalı boşanma davalarının çekişmeli boşanma davalarına kıyasla en büyük avantajı, daha hızlı ve ekonomik bir süreç olmasıdır. Ayrıca, tarafların özel hayatlarının detaylarının mahkeme önünde paylaşılmaması, stres ve duygusal yükün azaltılmasına da katkı sağlar.
