Kıdem tazminatı, deneme süresi dahil en az bir (1) yıllık çalışma süresini dolduran işçinin iş akdinin yasada sayılan belirli sebeplerle son bulması halinde, işçiye veya öldüyse mirasçılarına, işçinin kıdemi ve son aldığı brüt ücret dikkate alınarak hesaplanarak işveren tarafından ödenmesi gereken bir miktar paradır.
İş Akdi Hangi Nedenlerle Sona Erdiğinde Kıdem Tazminatına Hak Kazanılır?
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için iş sözleşmesinin Kanunda gösterilen fesih sebepleri veya işçinin ölümü ile sona ermesi gerekmektedir.
Buna göre,
- İşçinin ölümü
- Sağlık nedenleri
- Zorlayıcı nedenler
- Tutuklanma veya gözaltına alınma
- İşçinin haklı nedenle feshi
- Muvazzaf askerlik hizmeti
- Kadın işçinin evlenmesi
- İşverenin usulsüz feshi
- Bağlı bulundukları kurum ve sandıklardan yaşlılık, emeklilik ve malullük aylığı veya toptan ödemesi almak için sözleşmenin feshi
hallerinde işçiler kıdem tazminatına hak kazanır.
Kıdem Tazminatında Çalışma Süresi Nasıl Hesaplanır?
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için deneme süresi dahil iş akdinin sona erdiği tarihte işyerinde en az 1 yıllık kıdeminin bulunması gerekmektedir. Bu sürenin hesaplanmasında işçinin işyerinde sürekli veya aralıklı çalışmasının toplamı esas alınır. Kıdemi bir tam yıldan az olan işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Kıdem süresinin başlangıcı, iş akdinin yapıldığı tarih değil işçinin işyerinde fiilen çalışmaya başladığı tarihtir. Kıdem süresinin sonu ise iş akdinin sona erdiği tarihtir. Sözleşmenin bildirim sürelerine uyularak feshedilmesi halinde bildirim süresinin sona erdiği tarih kıdem süresinin sonudur. Yargıtay’a göre, çalışma süresini ispat yükümlülüğü işçiye aittir.
Kıdem Tazminatına Hangi Ücret Esas Alınır?
Kıdem tazminatının hesabında esas alınacak ücret, işçinin son aldığı giydirilmiş brüt ücrettir. Buna göre, kıdem tazminatı, işçinin eline geçen ücret üzerinden değil, sigorta primi, vergi, sendika aidatı gibi kesintiler yapılmaksızın, ikramiye, prim, çocuk veya aile zammı, yol, yemek, sağlık, giyim, yakacak gibi her türlü yardımlar göz önünde tutularak hesaplanmalıdır. Ancak, ücrete ek olarak ödenen yardımların göz önünde tutulabilmesi için yasayla veya sözleşmeyle sağlanmış bu ek ödemelerin devamlı nitelik taşıması önemlidir.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatına hak kazanan işçiye işe başladığı tarihten itibaren her geçen tam yıl için işverence otun günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
Buna göre, kıdem tazminatı hesaplanması için önce işçinin bir günlük ücreti belirlenir ve bu ücret otuzla daha sonrada işçinin kıdem yılıyla çarpılarak miktar belirlenir.
Kıdem Tazminatında Zamanaşımı
25.10.2017 tarihinden sonra sona eren sözleşmelerde kıdem Tazminatı beş (5) yıllık zamanaşımına tabidir.
Kıdem Tazminatında Tavan Ücret Nedir?
Kıdem tazminatı tavanı, her tam yıl için işçiye ödenecek kıdem tazminatının üst sınırıdır. Yargıtay’a göre kıdem tazminatı tavanını düzenleyen kural mutlak emredici nitelikte olduğundan tavanı artıran iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi hükümleri geçersizdir.
Buna göre, kıdem tazminatının yıllık miktarının en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini aşamayacaktır.
