Aile Konutu Şerhi, Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi kapsamında düzenlenen önemli bir hukuki işlemdir. Aile konutu olarak belirlenen taşınmazların korunmasını amaçlar ve malik olmayan eşin, tek başına bu konut üzerinde tasarruf işlemlerine engel olmasını sağlar. Taşınmazın aile konutu şerhi ile tapuda işaretlenmesi durumunda, eşlerden biri diğerinin rızası olmadan konut üzerinde satma, kiralama gibi işlemler gerçekleştiremez.
Aile konutu şerhi koymak için, eşlerden biri tapu müdürlüğüne gerekli belgelerle başvurarak işlemi gerçekleştirebilir ya da mahkeme kararı ile aynı sonuç elde edilebilir. Bu işlem tamamen ücretsizdir ve evlilik sona erdiğinde, yani boşanma ya da ölüm gibi durumlarda otomatik olarak kalkar. E-devlet üzerinden de bu işlem yapılabilmektedir. Aile konutu şerhi, eşlerin haklarını korumak amacıyla büyük önem taşır.
Her aile konutu için yalnızca bir taşınmaz üzerinde şerh konulabilir ve bu taşınmaz, eşlerin fiilen ikametgah olarak kullanıldığı yer olmalıdır.
Aile Konutu Şerhi Nedir?
Aile konutu şerhi, eşlerden birinin diğerinin yazılı rızası olmadan aile konutu üzerinde satış, devir, ipotek gibi önemli işlemler yapmasını engelleyen hukuki bir güvencedir. Tapu kütüğüne yapılan bu şerh sayesinde, evin sahibi olmayan eş de konut üzerindeki haklarını koruma altına alır. Yani aile bireylerinin yaşadığı, ortak hayatlarını idame ettirdikleri ve barındıkları ev, malik olan eşin tek başına tasarrufuna bırakılmaz, diğer eşin açık izni olmadan işlem yapılamaz.
Aile konutu şerhi sayesinde, aile, özellikle malik olmayan eş, evin satışı ya da başkalarına devri gibi istenmeyen durumlara karşı korunmuş olur. Sonuç olarak, şerh, ailenin ortak yaşam alanını güvence altına alan bir hukuki düzenlemedir.
Türk Medeni Kanunu’nda Aile Konutu Şerhi
Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi, aile konutu şerhinin temel hukuki dayanağını oluşturur. Kanunun bu maddesine göre; “Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.” Ayrıca maddenin üçüncü fıkrasında, malik olmayan eşin tapu kütüğüne aile konutu şerhi konulmasını talep edebileceği açıkça belirtilmiştir.
Bu kanuni düzenleme ile aile konutunun korunması ve özellikle malik olmayan eşin mağduriyetinin önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Aile konutu şerhi, sadece evli çiftler için değil; çocukların ve ailenin huzur içinde yaşamasını sağlamak açısından da büyük öneme sahiptir.
Aile Konutu Kavramı ve Özellikleri
Aile konutu kavramı, sadece tapuda görünen bir tanımlama değil, aile fertlerinin fiilen ikamet ettiği, bütün yaşamsal faaliyetlerini sürdürdüğü, manevi bir değere sahip olan ve ailenin merkezi halini alan yer anlamına gelir. Aile konutu, eşler ve varsa çocukların sürekli olarak bir arada yaşadığı, barındığı ve hayatını sürdürdüğü ana ikametgâhtır.
Burada dikkat edilmesi gereken en önemli unsur, bir konutun aile konutu sayılabilmesi için evlilik birliği içinde fiilen ortak yaşama merkezinin orası olması gerekir. Bir çiftin birden fazla evi olabilir; ancak her ev aile konutu olmaz. Tek bir yer, aile yaşamının odağıdır ve bu da somut şartlara bakılarak değerlendirilir.
Aile konutunun özellikleri:
- Eşler, çocuklar ve aile fertlerinin ana barınma yeridir.
- Yaşam alışkanlıklarının, mutluluk ve üzüntülerin, gündelik hayatın paylaşıldığı mekândır.
- Kısa süreli yazlık, memleket evi, tatil evi gibi yerler aile konutu kapsamında sayılmaz.
- Aile konutu şerhi, tapu kaydına işlenerek koruma altına alınır.
Aile Konutu Şerhinin Amacı ve Önemi
Aile konutu şerhinin asıl amacı, aile birliğini ve evlilik kurumunu maddi açıdan güçlendirmek ve korumaktır. Kanunen sağlanan bu hak sayesinde, bir eşin diğerinin izni olmadan aile üyelerinin yaşadığı evi devretmesi ya da üzerinde başkaca işlemler yapması imkansız hale gelir.
Aile konutu şerhi şu açılardan özellikle önemlidir:
- Malik olmayan eşin, ev üzerinde söz hakkı kazanmasını sağlar.
- Beklenmedik şekilde evin başkalarına devredilmesinin, satılmasının ya da ipotek edilmesinin önüne geçer.
- Üçüncü kişilerin kötü niyetli işlemlerine karşı aileyi, özellikle evde ikamet eden çocukları korur.
- Boşanma, ölüm veya benzeri bir olay gerçekleşene kadar, şerh sayesinde ev aileye aittir ve güvence altındadır.
Sonuç olarak, aile konutu şerhi; aileyi, maddi ve manevi anlamda sarsıcı sonuçlardan koruyarak, toplumsal huzurun da sağlanmasına yardımcı olur. Evlilik birliğinde dengeyi gözetir, güç duruma düşen eşin ve çocukların mağdur olmasına engel olur.
Hangi Taşınmazlara Aile Konutu Şerhi Konulabilir?
Hangi taşınmazlara aile konutu şerhi konulabilir sorusu çok merak edilmektedir. Aile konutu şerhi, sadece fiilen aile olarak yaşanılan, tapuda mesken niteliğinde kayıtlı taşınmazlara konulabilir. Tapu kütüğünde kayıtlı olması mustur. Kiralık evlerde aile konutu şerhi mümkün değildir, şerh yalnızca ayni (mülkiyet) hakkı mevcut olan konutlar için geçerlidir. Ayrıca paylaşmalı yani hisseli tapularda da, orada aile olarak yaşıyorsanız, gerekli belgeleri sağlarsanız aile konutu şerhi koyulabilir.
Aile Konutu Şerhinin Konulabileceği Haller
Aile konutu şerhinin konulabileceği hallerin başında aile bireylerinin fiilen birlikte yaşamını sürdürdükleri ve sürekli olarak ikamet ettikleri taşınmaz gelir. Yani yazlık, bağ evi, dağ evi gibi arızi olarak kullanılan yerler aile konutu olamaz. Şerh, evliliğin devamı sürecinde ve sadece başvuru yapan eş, malik olmayan eş, ekteki belgeleriyle tapu müdürlüğüne başvurarak işletebilir. Aile konutu olması için resmi nikah ve fiili kullanım mutlaka gereklidir.
Aile Konutu Şerhinin Konulamayacağı Durumlar
Aile konutu şerhi kiralanan taşınmazlara (kiracı olduğunuz evde) veya aile bireylerinin birlikte fiilen yaşamadığı evlere konulamaz. Aynı şekilde sadece yaz tatillerinde kalınan yazlık evler veya sürekli boş olan evler için aile konutu şerhi istenemez. Ayrıca mülkiyeti tamamen üçüncü bir kişiye ait olan (hiçbir eşin hakkı olmayan) yerlere şerh işlenemez.
Birden Fazla Konuta Aile Konutu Şerhi Konulabilir mi?
Birden fazla konuta aile konutu şerhi konulabilir mi sorusunun yanıtı nettir: Yasal olarak bir evlilik birliği için sadece tek bir konuta aile konutu şerhi konulabilir. Hatta yıl içinde farklı evlerde yaşanıyor olsa bile, “esas yaşam merkezi” olarak nitelendirilen tek bir ev bu anlamda şerh kapsamına girer. Yazlık, köy evi, ikinci/müstakil ev üzerine ikinci bir aile konutu şerhi konulamaz. Sadece ailenin ortak ve sürekli kullandığı eve konabilir.
Fiilen İkamet Şartı
Fiilen ikamet şartı, aile konutu şerhi koymanın olmazsa olmazıdır. Eşlerin ve varsa çocukların bu adreste birlikte, düzenli olarak yaşaması gereklidir. Tapu müdürlüğü şerh talebinde ikametgah belgesi ya da muhtarlık/ apartman yöneticisinden alınan onaylı belge isteyebilir. Yani sadece tapuda malik görünen ev değil, fiilen aile hayatının geçtiği ev aile konutu olur ve şerh için kanıt gösterilmelidir. Kullanılmayan, boş, arada bir uğranılan evler aile konutu sayılamaz.
Özetle, aile konutu şerhi koymak istiyorsanız tapulu bir konut, evlilik, birlikte düzenli ikamet (fiilen kullanım) ve başvuran eşin malik olmaması gibi belli koşulları sağlamalısınız. Sadece bir ev için yapılır ve sadece gerçekten “yaşanılan” konutlar bu hakkı elde eder.
Aile Konutu Şerhi Koyma Süreci
Aile konutu şerhi koyma süreci, aile konutunun korunması ve eşlerin haklarının güvence altına alınması için çok önemli bir işlemdir. Aile konutu şerhi sayesinde, tapuda kayıtlı konut üzerinde tek başına işlem yapılmasının önüne geçilmiş olur. Şerh koymak için izlenmesi gereken adımlar ve toplamanız gereken belgeler bellidir. İşte bu süreçle ilgili merak edilenler ve adım adım yapılacak işlemler:
Şerh Koymak İçin Gereken Belgeler
Aile konutu şerhi için tapu müdürlüğüne ya da mahkemeye başvurmadan önce, aşağıdaki belgelerin hazırlanması gerekmektedir:
Yerleşim Yeri Belgesi
Yerleşim yeri belgesi, şerh konulacak taşınmazda fiilen ikamet edildiğini göstermesi için istenen en önemli belgedir. Bu belgeyi e-Devlet üzerinden veya nüfus müdürlüklerinden kolayca alabilirsiniz. Bu evrak, başvuru esnasında kişinin gerçekten orada yaşadığını kanıtlaması açısından zorunludur.
Medeni Hal Belgeleri (Evlilik Cüzdanı, Nüfus Kayıt Örneği)
Medeni hal belgeleri arasında evlilik cüzdanı fotokopisi ya da nüfus kayıt örneği bulunur. Bu belgeler evli olduğunuzu ve kimlik bilgilerinizi resmi olarak belgelemenizi sağlar. Tapu müdürlüğü, başvurucunun aile yapısına dair şüphe duymamak için bu evraklara bakar.
Muhtarlık/Apartman Yönetimi Belgesi
Bazı tapu müdürlükleri, taşınmazda eşlerin ikamet ettiğini ve bunun apartman yönetimi veya muhtarlık tarafından doğrulandığını gösteren ek bir belge istemektedir. Apartman yöneticisinden veya mahalle muhtarından alınacak ikamet belgesi veya yazılı teyit, işlemin daha hızlı sonuçlanmasını sağlar.
Tapu Bilgileri/Ada Parsel Bilgisi
Aile konutu şerhinin hangi taşınmaz üzerine işleneceğini doğru belirtmek için tapu fotokopisi veya ada-parsel bilgisi gereklidir. Tapu kayıt numarası, ada-parsel numarası başvurunun eksiksiz yapılması için mutlaka hazır bulundurulmalıdır.
Varsa Vekaletname
Başvuru şahsen yapılmayacaksa ve işlemler bir vekil aracılığıyla yürütülecekse, noterden onaylı vekaletname gereklidir. Vekil tayin edilen kişinin yetkilerinin belirtildiği bu belge olmadan üçüncü kişiler işlem yapamaz.
Diğer Gerekli Belgeler
Bazı durumlarda tapu müdürlüğü ek belgeler de talep edebilir. Örneğin; kimlik fotokopisi, başvuru dilekçesi, mahkeme kararı (varsa), ya da eşin rızasını gösteren belgeler istenebilir. Bu nedenle başvuru öncesinde ilgili tapu müdürlüğüyle iletişime geçmekte fayda vardır.
Tapu Sicil Müdürlüğüne Başvuru
Tüm belgeler toplandıktan sonra, ilgili Tapu Sicil Müdürlüğüne başvuru yapılır. Başvuru, konutun bulunduğu tapu müdürlüğüne bizzat ya da e-Devlet/Web Tapu üzerinden online olarak yapılabilir. Belgeler kontrol edilir, gerekli görülürse eksikler tamamlatılır. Şerh işlemi tamamlandığında, tapuda “aile konutu şerhi” resmi olarak işlenir ve konutun tapu kaydına bu durum yansır.
Başvurunun ardından tapu müdürlüğü, taşınmazın aile konutu olma şartlarını taşıyıp taşımadığını inceler ve uygun görürse şerhi kayıtlara geçirir. Böylece artık taşınmaz için eşlerden birinin onayı olmadan satış, devretme veya ipotek gibi işlemler yapılamaz.
Mahkeme Kararı ile Şerh Koyma
Bazı durumlarda eşlerden biri tapu malikiyse ve diğer eş açıkça rıza göstermiyorsa ya da taşınmazın aile konutu olduğu konusunda anlaşmazlık çıkarsa, mahkeme kararıyla şerh koyma yoluna gidilebilir. Aile mahkemesine başvurularak aile konutu şerhinin tapuya işlenmesi talep edilir.
Mahkeme, gerekli araştırmaları ve incelemeleri yaptıktan sonra, taşınmazın gerçekten aile konutu olduğuna karar verirse bu hususta karar alınır. Karar, ilgili tapu müdürlüğüne gönderilir ve aile konutu şerhi mahkeme kararıyla tapuya işlenir. Bu yöntem daha uzun sürebilir; ancak taraflar arasında uyuşmazlık varsa tek çıkış yolu olabilir.
İşte bu süreci doğru yürütmek, aile konutunun korunması ve ileride yaşanabilecek mağduriyetlerin önlenmesi için oldukça önemlidir.
E-Devlet Üzerinden Başvuru Adımları
E-Devlet üzerinden aile konutu şerhi koymak artık oldukça kolay bir hale gelmiştir. E-Devlet sistemi ile tapu işlemleri internet üzerinden başlatılabiliyor. E-Devlet ile aile konutu şerhi için öncelikle www.turkiye.gov.tr adresine TC kimlik numaranız ve şifrenizle giriş yapmanız gerekir.
E-Devlet girişinden sonra, “Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü” hizmetleri bölümüne tıklayın. Açılan menüden “Web Tapu” seçeneğini bulup tıklayın. Web Tapu sistemine yönlendirileceksiniz. Burada “Bireysel Başvuru İşlemleri” kısmından “Yeni Başvuru” seçeneğini seçin.
Başvuruyu başlatırken; başvuru türü olarak “Aile Konutu Şerhi Koyma” işlemini işaretleyin. Sistemde başvuru yapmak istediğiniz taşınmaza dair tapu bilgilerini, ada ve parsel numarasını doğru şekilde girin. Gerekli belgeleri (nüfus cüzdanı, evlilik cüzdanı, yerleşim yeri belgesi gibi) sisteme yükleyin. Başvurunuzun son aşamasında, işleminizi onaylayın ve başvuru numaranızı not edin.
Başvurunuz işleme alındıktan sonra, size SMS ile bilgi verilecektir. Gerekirse Tapu Müdürlüğü’nden randevu almanız istenebilir.
Not: E-Devlet üzerinden yalnızca başvuru alınır; asıl işlemin tamamlanması için Tapu Müdürlüğü’ne gitmeniz gerekebilir.
Web Tapu Sistemi ile İşlem
Web Tapu Sistemi, aile konutu şerhi koyma işleminin en pratik yollarından biridir. Evinizin bulunduğu tapunun bağlı olduğu Tapu Müdürlüğü’ne fiziksel olarak gitmeden önce başvurunuzu online ortamda hazırlayabilirsiniz.
Öncelikle https://webtapu.tkgm.gov.tr adresine girerek sisteme TC kimlik numaranız ve şifrenizle giriş yapın. Sistemde “Bireysel Giriş” seçeneği ile devam edin. Açılan ekrandan “Yeni Başvuru”ya tıklayın ve “Şerh (Aile Konutu) Talebi”ni seçin.
İlgili taşınmazı bulmak için tapu bilgilerini eksiksiz ve doğru bir şekilde yazın. Başvuru ekranında, gerekli olan belgeleri (nüfus cüzdanı, evlilik cüzdanı, yerleşim yeri belgesi, muhtarlıktan alınan konutun aile konutu olduğuna dair belge gibi) ekleyin.
Başvurunuzun değerlendirilmesi için “Kaydet ve Gönder” adımını tamamlayın. Tapu Müdürlüğü, başvurunuzu inceleyip sizi SMS veya e-posta ile bilgilendirecektir. Gerekli görülürse resmi belgelerinizi aslı ile birlikte Tapu Müdürlüğü’ne getirmeniz istenebilir.
Web Tapu sistemi ile yapılan başvurular, işlemin takibini ve sürecin hızlanmasını sağlıyor. Yoğun dönemlerde randevu almak veya başvurunuzun durumunu öğrenmek için sisteme giriş yaparak süreci kolayca takip edebilirsiniz.
Bu adımlar ile, aile konutu şerhi başvurusu hem e-Devlet hem de Web Tapu sistemi üzerinden pratik ve hızlı şekilde gerçekleştirilebilmektedir.
Aile Konutu Şerhinin Sonuçları
Şerhli Taşınmazda Satış ve Devir İşlemleri
Aile konutu şerhi bulunan taşınmazlarda satış ve devir işlemleri, özel kurallara tabidir. Tapu siciline aile konutu şerhi konulmuşsa, taşınmazın maliki olan eş, diğer eşin açık rızası olmadıkça satış, devretme, bağışlama gibi işlemleri tek başına gerçekleştiremez. Tapu müdürlüğü, işlem sırasında aile konutu şerhi olup olmadığını kontrol eder ve şerh varsa eşlerden ikisinin de imzasını ister. Böylece eşlerden biri, diğerinin izni olmadan aile konutunu başkasına devredemez ve aile birliği korunmuş olur.
Eş Rızası ve Satış Engeli
Eş rızası, aile konutu üzerinde yapılacak tüm satış ve devri engelleyen ana unsurdur. Aile konutu şerhi bulunan taşınmazda malik eş, sadece diğer eşin yazılı onayı ile satış işlemini gerçekleştirebilir. Eğer rıza gösterilmezse tapu müdürlüğü işlemi reddeder. Bu durum, aile düzenini ve barışını korumanın yanında, diğer eşin ve ailenin barınma hakkını da güvence altına alır.
Şerhli Taşınmazda İpotek
Aile konutu şerhi taşınmaz üzerinde ipotek tesis edilecekse de eşin rızası gerekir. Banka ya da finans kurumları, ipotek işlemini başlatmadan önce diğer eşten mutlaka yazılı izin almalıdır. Aksi halde yapılan ipotek işlemi geçersiz olur. Kısacası, aile konutu şerhi sayesinde taşınmaz hem satışa hem de ipoteğe karşı diğer eşin iradesi ve onayı ile korunur.
Üçüncü Kişilere Etkisi
Aile konutu şerhi, üçüncü kişiler için de açık bir uyarı görevi taşır. Şerh, tapuda görüldüğü için o taşınmazı almak isteyen üçüncü kişiler şerhle karşılaşır ve durumdan haberdar olur. Böylece, şerh mevcutken yapılan bir satış veya ipotek işleminde diğer eşin rızası yoksa, ileride üçüncü kişiye karşı bu durum ileri sürülebilir ve işlem geçersiz sayılabilir. Yani aile konutu şerhi sadece eşler arasında değil, tüm tapu işlemlerinde üçüncü şahıslar nezdinde de etkili ve bağlayıcıdır.
Haciz ve Devredilebilirlik Durumu
Aile konutu şerhi, taşınmazın haczedilmesine veya devredilmesine tamamen engel olmaz; ancak önemli kısıtlamalar getirir. Malik eşin borcu nedeniyle aile konutu haczedilse bile, şerh bulunduğu için işlemlerde dikkatli davranılır. Mahkemeler ve icra müdürlükleri, o taşınmazın aile konutu olduğuna özellikle bakar ve işlem sırasında diğer eşin haklarını gözetir. Ayrıca, aile konutunun devredilebilirliği de diğer eşin iznine bağlıdır. Sonuç olarak, aile konutu şerhi; satış, ipotek, haciz ve devredilme işlemlerinde koruma sağlar ve aile bütünlüğünü tehdit edecek tek taraflı işlemlere karşı güçlü bir kalkan oluşturur.
Aile Konutu Şerhi Hangi Durumlarda Sona Erer?
Boşanma Halinde Aile Konutu Şerhi
Boşanma halinde aile konutu şerhi, tarafların evlilik birliğinin sona ermesiyle birlikte hukuken önem kazanır. Boşanma davası kesinleştikten sonra eşlerden biri mahkemeden veya tapu müdürlüğünden aile konutu şerhinin kaldırılmasını talep edebilir. Ancak burada önemli olan, mahkeme kararında aile konutunun kimde kalacağına dair özel bir düzenleme olup olmamasıdır. Eğer mahkeme, evin bir eşte kalmasına karar vermişse şerh ona göre kaldırılır ya da devam edebilir. Şayet bu konuda hüküm yoksa taraflardan birinin başvurusu üzerine aile konutu şerhi kaldırılır ve ev eski statüsüne döner.
Ölüm ve Gaiplik Durumu
Ölüm veya gaiplik (kayıp) durumunda aile konutu şerhi genellikle sona erer. Eğer aile konutunun maliki olan eş hayatını kaybederse, sağ kalan eşin yaşama hakkı ve barınma ihtiyacı açısından konut üzerinde hakları devam edebilir. Ancak, mirasçılık ve tapuda yapılacak işlemler neticesinde aile konutu şerhi kaldırılabilir. Gaiplik halinde ise, mahkemenin gaiplik kararı kesinleştikten sonra, tapu müdürlüğüne yapılacak başvuru ile şerhin kaldırılması mümkündür. Yine de sağ kalan eşin aile konutu üzerindeki barınma hakkı, medeni kanun hükümleri çerçevesinde korunmaya çalışılır.
Evliliğin İptali
Evliliğin iptali durumunda aile konutu şerhi de sona erer. İptal kararı kesinleştiğinde, evlilik hukuken hiç gerçekleşmemiş sayılır. Dolayısıyla aile konutu olarak belirlenen taşınmaz üzerindeki şerh de hukuki dayanaktan yoksun kalır ve tapu müdürlüğüne yapılan başvuru ile kaldırılır. Burada da, mahkeme kararının ve iptal işleminin kesinleşmiş olması gerekir.
Aile Konutunun Niteliğini Kaybetmesi
Aile konutunun niteliğini kaybetmesi halinde de şerh sona erer. Yani bir taşınmaz üzerindeki aile konutu şerhi, o ev artık eşlerden hiçbirinin ortak hayatını sürdürdüğü yer olmaktan çıkarsa, geçerliliğini kaybeder. Örneğin; evin boşaltılması, taşınmanın gerçekleşmesi ya da evin fiilen kullanılamaz hale gelmesi gibi durumlarda tapu müdürlüğüne başvuru yapılarak aile konutu şerhi kaldırılabilir. Bu gibi hallerde herhangi bir mahkeme kararına gerek olmaksızın da işlem yapılabilir, fakat duruma göre kanıtlayıcı belgeler istenebilir.
Aile Konutu Şerhi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Aile Konutu Şerhi Ücretli mi?
Aile konutu şerhi işlemi için genellikle tapuda herhangi bir harç ya da ücret talep edilmez. Yani, aile konutu şerhi koymak isteyen kişilerden tapu müdürlüklerinde ücret alınmaz. Ancak bazen, başvuru sırasında noterden alınan belge veya vekaletname gerekiyorsa, bu belgeler için noter masrafı gibi ek ücretler olabilir. Özellikle başvuru sırasında belge tamamlama sürecinde çıkarabilecek masraflar konusunda tapu müdürlüğünden güncel bilgi alınması önemlidir.
Aile Konutu Şerhi Ne Kadar Süreyle Geçerlidir?
Aile konutu şerhi, evlilik devam ettiği sürece ve taşınmaz aile konutu niteliğini taşıdığı müddetçe geçerlidir. Yani özel bir süreye tabi değildir; şerh kendiliğinden sona ermez. Eğer evlilik boşanma, evin amacı değişmesi veya ölüm gibi nedenlerle sona ererse, aile konutu şerhi tapuda kaldırılabilir. Şerhin geçerliliği ile ilgili herhangi bir süre sınırı kanunda öngörülmemiştir.
Malik Olmayan Eşin Hakları Nelerdir?
Aile konutu şerhi konulduğunda, malik olmayan eş büyük haklar elde eder. Malik olmayan eşin açık rızası olmadan aile konutu olarak belirlenen taşınmaz, satılamaz, devredilemez ve üzerine ipotek konulamaz. Bu sayede, malik olmayan eş ve varsa çocukların barınma güvenliği sağlanır. Malik eş, diğer eşin izni olmadan taşınmaz üzerinde işlem yapamaz. Aynı zamanda malik olmayan eş, tapu müdürlüğüne başvurarak tek başına da şerh koydurabilir.
Aile Konutu Şerhi İptali Nasıl Yapılır?
Aile konutu şerhi, bazı durumlarda iptal edilebilir. Şerhin iptali için eşlerin birlikte başvurması, boşanma durumunda mahkeme kararı veya aile konutunun bu niteliğini kaybettiğinin resmi olarak belgelenmesi gereklidir. Tapu müdürlüğüne dilekçe ile başvurularak aile konutu şerhi kaldırılabilir. Boşanma veya ölüm halinde kesinleşmiş mahkeme kararının ibrazı zorunludur. İlgili belgelerin eksiksiz sunulması iptal sürecini hızlandırır.
Aile Konutu Şerhi Olan Ev Satılabilir mi?
Aile konutu şerhi bulunan ev tek başına malik tarafından satılamaz. Satış, ipotek, devir gibi işlemler, ancak hem malikin hem de diğer eşin açık rızası ile geçerli olur. Tapu müdürlüğü satış işlemlerinde diğer eşin izninin olup olmadığını mutlaka kontrol eder. Eğer eşin izni alınmadan satış yapılırsa, yapılan işlem hukuken geçersiz sayılır ve iptal edilebilir. Bu koruma sayesinde, aile bireyleri evlerinden habersiz bir şekilde mahrum kalmaz.
Aile konutu şerhiyle ilgili tüm işlemler hakkında detaylı bilgi almak için bulunduğunuz yerdeki tapu müdürlüğüne başvurabilir veya e-Devlet üzerinden başvuru adımlarını inceleyebilirsiniz.
Sık Yapılan Hatalar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Başvuruda En Sık Karşılaşılan Sorunlar
Başvuruda en sık karşılaşılan sorunlar arasında, belge eksikliği, yanlış veya eksik doldurulan formlar ve mahalli yönetim belgelerinin güncel olmaması yer almaktadır. Özellikle, yerleşim yeri belgesi ve medeni hal belgeleri gibi temel evrakların eksik verilmesi başvurunun uzun sürmesine veya reddedilmesine neden olabilir. Ayrıca, tapudaki ada-parsel numarasının yanlış yazılması ya da başvuru sahibinin malik olmaması da en çok görülen hatalardandır.
Bazı başvurularda, hâlen konut olarak kullanılan bir taşınmazda ikamet olmamasına rağmen aile konutu şerhi istenmektedir. Bu tür durumlar da başvurunun doğrudan reddine yol açar. Son olarak, şerh işlemi için vekaletname ile başvuru yapılırken, vekaletnamede bu işlemi kapsayan yetkinin açıkça belirtilmemesi işlemin beklemede kalmasına sebep olabilir.
Başvuru Reddedilirse Yapılması Gerekenler
Başvuru reddedilirse, öncelikle ret nedeninin detaylı olarak öğrenilmesi çok önemlidir. Ret gerekçeleri genellikte ilgili tapu müdürlüğü tarafından yazılı olarak bildirilir. Reddin nedeni belge eksikliği, yanlış başvuru, hatalı beyan veya hukuki bir engelse, bu sorun düzeltilip tekrar başvuru yapılabilir.
Bir hata veya eksikliği düzeltmek için ilgili belgeyi hızlıca temin etmek veya gerekli düzeltmeyi yapmak gereklidir. Eğer redde rağmen sorun çözülemiyorsa ikamet edilen yerin sulh hukuk mahkemesine başvurarak aile konutu şerhi koyulmasının talep edilmesi mümkündür. Mahkemeden uygun bir karar alınırsa, bu karar tapuya sunularak şerhin eklenmesi sağlanabilir.
Eksik veya Hatalı Belge Sunulursa
Eksik veya hatalı belge sunulduğunda, tapuda işlem askıya alınır veya doğrudan reddedilir. Böyle bir durumla karşılaşıldığında eksik veya yanlış olan belge tespit edilip yeniden düzenlenmelidir. Örneğin, geçerliliğini yitirmiş bir nüfus kayıt örneği ya da güncel olmayan yerleşim yeri belgesi sorun teşkil edebilir.
Başvuruda kullanılan belgeler mutlaka güncel ve doğru olmalıdır. Belgelerin tahrif edilmemiş, okunaklı ve resmi kurumdan alınmış olması gerekir. Eksik evrak bildirilirse, genellikle tapu müdürlüğü eksiklerin tamamlanması için başvuru sahibine süre tanır. Bu süre içerisinde doğru belgelerle eksikler kapatıldığında işlem tekrar başlatılır.
Eğer süreç içerisinde sürekli hata olur ve gerekli belgeler sağlanamazsa, şerh işlemi daha fazla gecikebilir ya da tamamen iptal olabilir. Bu nedenle başvuru öncesinde gereken tüm evraklar eksiksiz şekilde hazırlanmalı ve dikkatle incelenmelidir. Böylece süreçte zaman kaybı yaşanmaz ve mağduriyet oluşmaz.
Anahtar Kavramlar ve Hukuki Terimler Sözlüğü
Aile konutu şerhi ve ilgili hukuki işlemlerle karşılaşan herkes için temel kavramların anlaşılması çok önemlidir. Bu bölümde, sıkça karşılaşılan terimler açık ve sade bir dille açıklanmıştır.
Aile Konutu:
Aile konutu, eşlerin birlikte oturdukları ve yaşam faaliyetlerinin merkezi olan taşınmazı ifade eder. Evlilik birliğinin devamı için önemli bir yerdir.
Şerh:
Şerh, tapu kütüğüne bir hakkın veya durumun yazılması; yani taşınmazın üzerine mahkeme kararıyla veya ilgili makamın onayıyla konulan, üçüncü kişilerin hakkını/hukukunu etkileyen kayıttır.
Tapu Sicil Müdürlüğü:
Taşınmazların (ev, arsa, tarla gibi) mülkiyet, hak ve işlemlerinin kayıt altına alındığı resmi devlet kurumudur.
Fiili İkamet:
Bir kişinin bir evde gerçekten oturması ve orayı yaşam merkezi olarak kullanmasıdır. Sadece adres göstermesi yetmez; fiili olarak konutta yaşanması gerekir.
Eş Rızası:
Evli çiftlerde, aile konutu üzerinde yapılacak ipotek, satış gibi işlemlerde, malik olmayan eşin yazılı izninin alınmasına denir.
Aile Konutu Şerhi:
Resmi olarak tapuya, bir taşınmazın aile konutu olduğunu belirten açıklamanın yazılmasıdır. Eşlerden biri şerh koydurduğunda, taşınmaz üzerinde hak sahibi olmayan eşin de onayı olmadan satış, ipotek gibi işlemler yapılamaz.
Mahkeme Kararı:
İlgili konularla ilgili olarak adliyeden, hâkimden çıkan ve bağlayıcı nitelikte olan yazılı belgedir. Bazen şerh için gereklidir.
Nüfus Kayıt Örneği:
Bir kişinin aile bağlarını ve medeni durumunu içeren, nüfus müdürlüğünden alınan resmi belgedir.
Yerleşim Yeri Belgesi:
Bir kişinin resmi olarak hangi adreste ikamet ettiğini gösteren ve genellikle e-Devlet üzerinden temin edilen belgedir.
Ada Parsel:
Bir taşınmazın tapu kayıtlarındaki teknik adreslemesidir. Ada, bir alanı; parsel ise alan içindeki spesifik bölümü belirtir.
İpotek:
Bir borca karşılık taşınmaz üzerine koyulan teminattır. Evin borcu ödenmezse ipotek sahibi ev üzerinde hak sahibi olur.
Haciz:
Bir borçlunun taşınmazına devlet tarafından el konulmasıdır. Haciz işlemleri bazı durumlarda aile konutu şerhinden etkilenir.
Gaiplik:
Kişinin ölümüne kesin gözle bakılamayan ama uzun süre haber alınamayan durumlarda mahkemece verilen kaybolmuşluk kararıdır.
Boşanma:
Evlenmenin mahkeme kararı ile sona ermesidir. Boşanma halinde aile konutu şerhi de etkilenir.
Vekaletname:
Bir kişinin bir başka kişiyi kendi adına işlem yapmaya yetkilendirdiği resmî belgedir. Tapu işlemleri için gerekebilir.
Tapu Kaydı:
Bir taşınmazın malikini ve üzerindeki şerhleri gösteren resmi belgedir.
E-Devlet:
Birçok kamu hizmetinin internet üzerinden sunulduğu devletin dijital platformudur. Aile konutu şerhi başvuruları için de kullanılır.
Bu terimler aile konutu şerhi işlemleri sırasında karşılaşabileceğiniz başlıca hukuki kavramlardır. Herhangi bir başvuru veya resmi işlemde tereddüt durumunda, bu sözlüğe bakmanız faydalı olacaktır.